top of page

 9.6:  TWENTY-FOUR SHLOKAS ON THE CONCEPT OF 'SAMATVAM' (EQUANIMITY)

samatvaM yoga ucyate  (B.G. II – 48)

 

The following 24 shlokas of the Gita directly bear on the concept of samatvaM:

 

  1. What is samatvam?

 

V – 18: vidya-vinaya-sampanne brAhmaNe gavi hastini /

       Shuni caiva shvapAke ca paNDitAH samadarshinaH //

VI – 8 : jnAna-vijnAna-tRRiptAtmA kUTastho vijitendriyaH /

           yukta ityucyate yogI sama-loshhTAshmakAnchanaH //

VI – 9 : suhRRinmitrAryudAsIna-madhyastha-dveshhya-bandhushhu /

            sAdhushhvapi ca pApeshhu samabuddhirvishishhyate //

VI – 29: sarvabhUtasthamAtmAnaM sarva-bhUtAni cAtmani /

             Ikshhate yogayuktAtmA sarvatra samadarshanaH //

XII –15: yasman-nodvijate loko lokAnnodvijate ca yaH /

   harshhAmarshha-bhayodvegair-mukto yaH sa ca me priyaH //

XII –18: samaH shatrau ca mitre ca tathA mAnApamAnayoH /

            shItoshhNa-sukha-duHkheshhu samaH sanga-vivarjitaH 

XIII - 27: samaM sarveshhu bhuteshhu tishhTantaM parameshvaraM/

               vinashyatsvavinashyantaM  yaH pashyati sa pashyati //

XIII - 28:samaM pashyan hi sarvatra  samavasthitamIshvaraM /

                              na hinastyAtmanAtmAnaM  tato yAti parAM gatiM //

XIV-24 :samaduHka-sukhaH svasthaH samaloshhTAshma-kAnchanaH /

              tulyapriyApriyo dhIraH tulyanindAtmasamstutiH //

XIV -25:   mAnApamAnayostulyaH tulyo mitrAri-pakshhayoH /

sarvArambha-parityAgI guNAtItaH sa ucyate //

 

2. Methodology to achieve it

 

II - 38:sukha-duHkhe same kRRitvA lAbhAlAbhau jayAjayau /

            tato yuddhAya yujvasva naivaM pApamavApsyasi //

II - 56: duHkheshhvanudvignamanAH sukheshhu vigataspRRihaH /

           vItarAgabhayakrodhaH sthitadhIrmunirucyate //

IV - 22: yadRRicchhAlAbhasantushhTo dvandvAtIto vimatsaraH /

            samaH siddhAvasiddhau ca kRRitvApi na nibadhyate //

VI- 30 :  yo mAM pashyati sarvatra sarvaM ca mayi pashyati /

            tasyAhaM na praNashyAmi sa ca me na praNashyati //

VI - 32: Atmaupamyena sarvatra samaM pashyati yo.arjuna /

            sukhaM vA yadi vA duHkhaM sa yogI paramo mataH //

 

  XII – 13:  adveshhTA sarvabhUtAnAM maitraH karuNa eva ca /

                nirmamo nirahaMkAraH samaduHkhasukhaH kshhamI //

 

3. Krishna’s Example

 

IX - 29: samo.ahaM sarvabhUteshhu na me dveshhyo.asyi na priyaH /

            Ye yajanti tu mAM bhaktyA mayi te teshhy cApyahaM //

 

4. Basic Upanishadic Truth

 

IV– 24: brahmArpaNaM brahma haviH brahmAgnau brahmaNA hutaM /

             brahmaiva tena gantavyaM brahma-karma-samAdhinA //

 

5. Integrated Capsule Version

XVIII-20: sarvabhUteshhu yenaikaM bhAvamavyyamIkshhate /

               avibhaktaM vibhakteshhu tat jnAnAM viddhi sAtvikaM //

 

6. Implicit Contituent of the Goal

 

II– 72: eshhA brAhmI sthitiH pArtha nainAM prApya vimuhyati /

            sthitvAsyAmantakAle.api brahmanirvANamRRicchati

 

V – 19: ihaiva tairjitaH sargo yeshAM sAmye sthitaM manaH /

            nirdoshhaM hi samaM brahma tasmAdbrahmaNi te sthitAH //

 

V –20: na prahRRishhyetpriyaM prApya nodvijetprApya cApriyaM /

           sthirabuddhirasammUDho brahmavidbrahmaNi sthitaH //

 

VII-19:  bahUnAM janmanAmante jnAnavAnmAM prapadyate /

          vAsudevaH sarvamiti sa mahAtmA sudurlabhaH //

 

XVIII-54:  brahmabhUtaH prasannAtmA na shocati na kAngkshhati /

                samaH sarveshhu bhUteshhu madbhaktiM labhate parAM //

*******************************************************************************************

samaH sarveshhu bhUteshhu madbhaktiM labhate parAM //

bottom of page